Bas Eickhout’s Post

Met de blik naar buiten is Nederland groot geworden, maar het nieuwe kabinet onder leiding van de PVV denkt dat Nederland zich kan afzonderen en de rest van de wereld kan negeren. Juist in een tijd met conflicten en onzekerheden in de wereld om ons heen is Europese samenwerking essentieel om als land sterk te staan. In plaats daarvan gaat afbraakbeleid gevoerd worden op gebied van milieu, sociale voorzieningen, gelijke rechten, asiel en rechtsstaat. Zo is Poetins oorlog in Oekraïne een grote bedreiging voor onze eigen veiligheid. Dan klinkt ‘nationale soevereiniteit houden’ heel flink, maar dit kan je niet in je eentje aan. Als Nederland zich wil beschermen, moeten we dit gezamenlijk doen, het is onbegrijpelijk dat partijen als VVD zeggen alles te doen om Oekraïne te laten winnen, hun handtekening hieronder zetten. Maar ook de cadeaus aan multinationals: zij krijgen belastingkortingen, terwijl het minimumloon wordt verlaagd. Ook het klimaat en de natuur verliezen en worden ingezet als politiek wisselgeld, terwijl we keihard over de grenzen van wat onze aarde aankan blijven heen knallen. Met het invoeren van nieuwe fossiele subsidies het behalen van de klimaatdoelen op het spel. Asielzoekers en vluchtelingen krijgen een harteloze behandeling en gemeenten worden in de steek gelaten met het regelen van de opvang. De “minder Europa”-agenda van Wilders wordt hiermee realiteit en de VVD laat dit gebeuren. Met zondebokpolitiek schaven ze aan de rechtsstaat, bezuinigen ze op de EU en zetten ze de hakken in het zand tegen Europese samenwerking. Hun oplossing is om op talloze Europese terreinen uitzonderingen te eisen, waarmee Nederland zijn geloofwaardigheid, en daarmee invloed, in de EU te grabbel gooit. Deze nieuwe regering doet alsof het de belangen van Nederlanders voorop zet, terwijl het alles op het spel zet waar Nederland voor staat.

Samen staan we sterker. Dat is het fundament onder de Europese Unie. Ik heb de afgelopen jaren als Europarlementariër gezien hoe sterk we zijn als Europa gezamenlijk optreedt, en hoe ver we komen als Europa zich verenigt, maar ook hoe fragiel onze solidariteit soms kan zijn. Vandaag op De Dag van Europa is het belangrijk om te realiseren dat we die eenheid en solidariteit niet een gegeven zijn. Dat de Europese democratie en rechtsstaat niet vanzelfsprekend zijn, maar juist bij de komende verkiezingen op het spel staat. We staan namelijk voor gigantische uitdagingen. De wereld is de afgelopen vijf jaar onveiliger geworden. En ook al voelen we het misschien niet direct hier en nu, ook in Nederland zijn we kwetsbaar voor de toegenomen spanningen. Een einde aan de oorlog in Oekraïne is namelijk nog niet in zicht. Iedere dag dat de agressie van het misdadige regime van Poetin daar voortduurt sterven onschuldige burgers in Oekraïne. Het is van het allergrootste belang voor onze veiligheid, voor onze welvaart, en voor onze vrijheid dat Poetin gestopt wordt. Maar ondertussen staat radicaal-rechts voor de deur. En waar wij die deur resoluut dicht houden, zetten (centrum)rechtse partijen die deur open om samen met hen aan de knoppen te kunnen zitten. En we weten waar dit toe zal leiden: een verdeeld, verzwakt en onveilig Europa.  Niet alleen in Nederland gebeurt dit, ook de Europese families van de (rechtse) middenpartijen (van VVD tot NSC) zijn bereid samen te werken met radicaal-rechts. Dit kunnen we niet laten gebeuren. Op 6 juni gaan we naar de stembus. We hebben dan twee keuzes: tussen een sterk, sociaal en verenigd Europa, of een verdeeld en onveilig Europa. Ik zou het wel weten.

De Europese industrie verkeert in zwaar weer. De productie daalt en investeringen haperen. Europa wordt hard geraakt door een mondiale concurrentiestrijd om nieuwe groene technologie en hoge energieprijzen. Om te kunnen concurreren met de Chinese en Amerikaanse industrie én onze welvaart en goede groene banen veilig te stellen, moeten we ons industriebeleid fundamenteel hervormen. Daarvoor is niet minder, maar juist meer Europese samenwerking cruciaal. Zowel onze economie, het klimaat en een veilig Europa vragen om een sterke industrie. Het plan dat GroenLinks-PvdA vandaag presenteert roept daarom op tot echte strategische keuzes, meer Europese coördinatie, gemeenschappelijke Europese investeringen in de vergroening van de industrie, het ondersteunen van groene koplopers, het sluiten van kringlopen door circulair te worden, én een versterking van de sociale agenda. Met dit plan nodigen we alle betrokkenen uit om samen te werken aan een Groene Industrie Deal, die de komende 5 jaar de basis moet vormen voor ons werk in Europa. Als eerste stap gingen Mohammed Chahim en ik daarom vandaag in Den Haag in gesprek met Nienke Homan van VNCI, Petra Bolster-Damen van CES - ETUC, en Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE). https://lnkd.in/eTbdbZsw

‘Bas, waar put je nog hoop uit?’ Deze vraag wordt mij steeds vaker gesteld, helemaal nu de weerstand tegen klimaat- en natuurbeleid zo hevig is gegroeid in Europa.   Toen ik die vraag een aantal maanden geleden kreeg, moest ik direct denken aan de nieuwe generatie boeren. Een generatie die dondersgoed weet dat het systeem van schaalvergroting en industrialisering niet de oplossing is van hun problemen of het klimaat. Een generatie die meestal nog niet in dat economische systeem gevangen zit en  het anders wil doen. Het is in dat opzicht interessant hoe de boerenprotesten in Frankrijk van februari zo verschilde van die in Nederland. Boeren protesteerden daar niet zo zeer voor het afschaffen van groene maatregelen, maar tegen het oneerlijke verdienmodel van de boer. Sterker nog, het merendeel van de Franse boeren is helemaal niet tegen klimaatbeleid. Uit onderzoek blijkt dat 62 procent van hen de klimaattransitie als een noodzakelijkheid ziet en 23 procent zelfs als een kans. Slechts een kleine minderheid (15 procent) is tegen klimaatbeleid. De klimaatbeweging en de boeren hoeven dus helemaal niet tegenover elkaar te staan, maar zouden elkaar juist kunnen versterken. Als we het probleem maar bij de wortel aanpakken: een nieuw en eerlijk verdienmodel voor boeren en tegelijkertijd het beschermen van het klimaat en de biodiversiteit.

Tijden veranderen, de politiek is daarop geen uitzondering. Want waar – door wereldwijde klimaatdemonstraties – de klimaatcrisis bovenaan de politieke agenda stond, zijn ook die tijden helaas veranderd.  Tijdens het eerste grote Europese lijsttrekkersdebat sprak ik Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen daarop aan. Hoewel ik respect heb voor de manier waarop zij de afgelopen vijf jaar de Green Deal heeft gelanceerd, wordt het zogenaamde ‘man on the moon’-project (om haar eigen woorden te gebruiken) door haarzelf en haar christendemocratische partij steeds verder afgezwakt. Een van de dieptepunten is de Europese pesticidenwetgeving, die zij onlangs introk – een besluit waar de boer, noch het klimaat ook maar iets aan heeft. De Green Deal is nog niet voltooid. We zitten nog steeds in een klimaatcrisis en moeten nog veel meer doen om onder de 1,5 of zelfs 2 graden opwarming te blijven. Von der Leyens ‘man on the moon’-project is daarom nog lang niet af, we zijn pas halverwege! Voor ons klimaat is het essentieel dat de volgende Commissie dit project voortzet om een leefbare toekomst te kunnen garanderen – net als John F. Kennedy zijn droom om een man op de maan te zetten ook niet halverwege opgaf. De ogen zullen daarvoor gericht zijn op de christendemocraten en de liberalen. Kiezen zij na de Europese verkiezingen voor samenwerking met groene, progressieve politici, of slaan zij radicaal rechtsaf? Het debat van gisteren was daarbij in elk geval weinig geruststellend: Von der Leyen sloot geen samenwerking uit met ECR, de politieke groep waar onder meer de partij van Giorgia Meloni en het Poolse PiS lid van is. De enige garantie die we hebben dat we het lot van volgende generaties niet in handen van radicaal rechts leggen, is daarom een stem op een echt progressieve partij. Ga dus 6 juni stemmen!

Een trieste dag vandaag voor natuur, klimaat en de boer. Zojuist stemde het Europees Parlement over de herziening van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid en zwakte milieustandaarden af. Jaarlijks krijgen boeren in Europa tientallen miljarden aan inkomensondersteuning. Om die subsidies te ontvangen moeten ze voldoen aan landbouw- en milieuvoorwaarden en die voorwaarden zijn vandaag verzwakt. Er wordt daarmee gedaan alsof die verzwakking de boeren helpt, maar het schrappen van de voorwaarden is een symboolmaatregel die de werkelijke problemen negeert en niets oplost. De natuur holt verder achteruit en de boer ploegt zich verder vast in een landbouwsysteem zonder toekomstperspectief. Dit beleid staat haaks op wat de wetenschap en beleidsmakers zeggen: de Europese landbouw krijgt steeds meer last van klimaatverandering en dat gaat de boeren raken. Natuur is een cruciale buffer om dit op te vangen. Dit pure afbraakbeleid maakt mensen alleen maar cynisch en zorgt er bovendien niet voor dat boeren uit de knel komen. Toch had het Europarlement de boeren vandaag wel degelijk kunnen helpen. De progressieve groepen hadden verschillende voorstellen ingediend om het landbouwbeleid eerlijker te maken. Nog altijd stroomt 80% van de subsidies naar 20% van de grootste boeren, daar had nu een maximum aan kunnen worden gesteld. Zo stoppen we dat miljarden aan subsidies naar de top van de piramide stromen, in plaats van de basis op orde te houden. De conservatieven zijn echter niet geïnteresseerd in oplossingen voor boeren, maar in zo veel mogelijk winst voor de agro-industrie.

Wat heeft een volgende generatie aan een lagere staatsschuld als we onze vrijheid in Europa niet konden verdedigen tegen Russische agressie? Wat heeft een volgende generatie aan een lagere staatsschuld als de klimaatcrisis onze samenleving en economie ontwricht? De woorden die ik afgelopen zaterdag sprak op het gezamenlijke congres van GroenLinks-PvdA, waren in de eerste plaats gericht aan de formerende partijen, maar konden evengoed gericht zijn aan mijn Europese collega’s die vandaag instemden met de nieuwe Europese begrotingsregels. En de weg vrijmaken voor een tijdperk van bezuinigingen.  Want hoewel nieuwe begrotingsregels hard nodig zijn om meer te kunnen investeren, laat het pakket dat op tafel lag te weinig ruimte voor noodzakelijke publieke uitgaven. Daarmee komen duurzaamheid, veiligheid en de bestaanszekerheid van Europeanen in gevaar. Een veilig, sociaal en leefbaar Europa verdient het om in geïnvesteerd te worden. Een boodschap die ik zal blijven herhalen.

Het is een enorme eer om de GroenLinks-PvdA lijsttrekker te zijn voor de Europese verkiezingen. In mijn thuisstad Utrecht presenteerde ik in dat kader op donderdag 11 april mijn nieuwe boek 'Groen Realisme, de internationale strijd voor een radicaal andere economie'. Klimaatactivist Hannah Prins nam het eerste exemplaar in ontvangst. Terwijl in heel Europa radicaal-rechts aan populariteit lijkt te winnen, en het verzet tegen tegen klimaatbeleid groeit, bepleit ik in dit boek hoe Europa tot een groene en rechtvaardige samenleving kan komen. Een radicale omslag van onze economie is hierin de enige realistische oplossing. Want we liggen niet op koers met de klimaatdoelen. Laat staan dat we op weg zijn om onze economie binnen de grenzen van de planeet te brengen. Het is dus tijd dat we het over een radicaal andere boeg gooien. Niet alleen met klimaatbeleid, maar juist ook met een ander Europa om dat klimaatbeleid mogelijk te maken. Door op te komen voor de meest kwetsbare mensen, door de klimaatcrisis rechtvaardig aan te pakken en pal voor onze democratische waarden te staan. In Nederland én in Europa. Juist dat is realisme. Dit geluid moeten we zo breed en sterk mogelijk vertegenwoordigen in het Europees Parlement. Aan de slag!

Europese politici onderschatten het gevaar van Russische inmenging in onze democratie. Zorgwekkend, want een probleem waarvan we de ernst onvoldoende inzien, kunnen we ook niet oplossen. En hoewel het onderwerp deze week op de agenda van het Europees Parlement stond, lijkt harde actie nog uit te blijven. Terwijl wie naar de harde teksten ter reactie op de berichtgeving rond het onderzoek van de Tsjechische inlichtingendienst luistert, zou misschien niet vermoeden dat er van die onderschatting sprake is. Van links tot rechts spraken politici – terecht! – schande van het feit dat er politici zijn die geld aannemen van Rusland. Net zoals de ophef ook groot was toen eind 2022 duidelijk werd dat politici waren omgekocht door Qatar. Qatargate leidde dan wel tot nieuwe regels om inmenging tegen te gaan, maar echt verstrekkende hervormingen bleven uit. Nog steeds bepaalt het Europees Parlement zelf, met een hoofdrol voor de voorzitter, over sancties en onderzoeken tegen Europarlementariërs die verdacht of bewezen betrokken zijn bij buitenlandse beïnvloeding. Hiermee blijft het een politiek besluit, terwijl het veel effectiever zou zijn om deze onderzoeken uit te laten voeren door een onafhankelijke instantie. Helaas gaat dit voor de rechterzijde van het Europees Parlement nog steeds te ver. De recente onthullingen over Russische omkoping zijn voor mij ernstiger dan de omkoping door Qatar. Dat zit hem vooral in het doel van beide landen, Qatar wilde vooral dat bepaalde stemmingen in het lands voordeel zouden voorlopen (wat we uiteraard niet kunnen accepteren), terwijl Rusland echt voor ogen heeft om de gehele Europese democratie van binnenuit te ondermijnen. Dat dit alsnog niet tot strengere regels leidt en het bestraffen nog steeds in de handen van collega-Europarlementariërs ligt, is des te teleurstellender. Zeker zo teleurstellend (om een understatement te gebruiken) is het feit dat VVD, NSC en BBB hier Wilders met een fluwelen handschoen over blijven behandelen. Want ja, er is op dit moment geen bewijs dat PVV betrokken is, maar er bij de de fractiegenoten van PVV in Europa ligt dat anders: bij AfD in Duitsland, Rassemblement National van Le Pen en Vlaams Belang hebben alle drie zeer concrete onthullingen plaatsgevonden. Tegelijkertijd heeft Wilders nog altijd nauwe banden met Viktor Orbán, de grootste vertolker van pro-Russische standpunten in de EU. Zolang Wilders geen afstand neemt van de fellow travelers van Rusland en China, of zijn onversneden racisme, angstzaaierij en democratie-ondermijnende ideeën, dan is dat nog een reden om niet met hem in zee te gaan. Met het oog op de Europese verkiezingen is het extra belangrijk dat zo snel mogelijk duidelijk wordt wie is omgekocht. Daarnaast zal ik me blijven inzetten voor transparantie, strengere sancties en een onafhankelijker proces om buitenlandse beïnvloeding tegen te gaan.